„A gdy się przybliżyli do Jerozolimy, do Betanii na górze Oliwnej, posłał dwóch spośród uczniów swoich i rzekł im: Idźcie do wsi, która jest przed wami, a wchodząc do niej, niebawem  znajdziecie oślę uwiązane… odwiążcie je i przywiedźcie… I przywiedli oślę do Jezusa i włożyli na nie szaty swoje i wsiadł na nie. Wielu zaś słało szaty swoje na drodze, a inni obcinali gałęzie z drzew i rzucali na drogę. A ci, którzy szli na przedzie i ci, którzy postępowali za nim, wołali mówiąc: Hosanna Błogosławiony, który przybywa w imię Pańskie, Błogosławione królestwo ojca naszego Dawida, które nadchodzi, Hosanna na wysokościach”.

Tak św. Marek i w podobny sposób pozostali trzej Ewangeliści opisują triumfalny wjazd Chrystusa do Jerozolimy, a na pamiątkę tego wydarzenia Kościół w szóstą niedzielę Wielkiego Postu obchodzi święto Palmowej Niedzieli, dawniej zwanej również Niedzielą Kwietną. Procesje z tej okazji odbywały się już w IV wieku w Ziemi Świętej, a zwyczaj święcenia palm znany był we Francji już w VII wieku. Zwyczaj ciągnięcia w czasie procesji wózka – platformy z figurą Chrystusa na osiołku znany był  w X wieku i kultywowany do końca wieku XVIII, kiedy to został zakazany przez władze kościelne. Mimo to przetrwał w Tokarni, a w Szydłowcu został wznowiony od 2005 roku.

Zachowały się niektóre figury Chrystusa siedzącego na osiołku, najstarsze z około 1200 roku. Z terenów historycznych Małopolski dwie figury jedna z Szydłowca, druga nieznanego pochodzenia znajdują się w Muzeum Narodowym w Krakowie, trzecia w klasztorze klarysek w Starym Sączu i czwarta w Muzeum Diecezjalnym w Tarnowie.

Chrystus na osiołku z kościoła w Szydłowcu, pocz. XVI wieku , Muzeum Narodowe w Krakowie
fot. Wirtualne Muzea Małopolski

W 1548 roku Elżbieta Szydłowiecka wyszła za mąż Mikołaja Radziwiłła Czarnego w związku z tym rzeźba, podobnie jak cały Szydłowiec, stała się własnością Radziwiłłów. Po śmierci księcia Michała Radziwiłła z Nieborowa, która nastąpiła w 1903 roku wdowa po nim  w roku 1904 podarowała rzeźbę przedstawiającą Chrystusa na osiołku Muzeum Narodowemu w Krakowie. Został tu nazwany Osiołkiem Palmowym i uznany za jedną z najcenniejszych późnogotyckich rzeźb z terenu Polski.

Odzyskanie późnogotyckiej rzeźby, czy nawet wypożyczenie, jest niemożliwe, dlatego postanowiono zlecić wykonanie jej kopii. Podjął się tego zadania rzeźbiarz z Kozienic Jerzy  Krześniak.

Co roku w Niedzielę Palmową na Rynku Wielkim w Szydłowcu odbywa się Kiermasz Wielkanocny. Rynek wypełnia się wówczas straganami, na których sprzedawcy oferują: palmy, pisanki, ciasta wielkanocne, zabawki dziecięce, kolorowe balony. Wystawiają i sprzedają swe prace artyści ludowi. Występują regionalne zespoły ludowe muzyczne i śpiewacze. Odbywają się konkursy na najpiękniejsze palmy, pisanki, najsmaczniejsze i najpiękniej zdobione ciasta. Zdobią  Rynek ustawione przed ratuszem, biorące również udział w konkursie, największe, sięgające kilkudziesięciu metrów palmy.

Począwszy od 2005 roku obchody Niedzieli Palmowej mają wyjątkowo uroczysty charakter. Na Rynku Wielkim o godzinie 12 spod ratusza, który symbolizuje Górę Oliwną, przed sumą, odprawianą w kościele św. Zygmunta,  symbolizującego Jerozolimę, wyrusza procesja z palmami. Na czele procesji w otoczeniu służb mundurowych jedzie na osiołku Chrystus. Rozbrzmiewają pieśni, księża święcą palmy, jest kolorowo, uroczyście i radośnie.

Irena Przybyłowska - Hanusz

* (Ps. 117, 20). (EWANGELIE I DZIEJE APOSTOLSKIE” PRZEKŁAD Z WULGATY przez KS. EUGENIUSZA DĄBROWSKIEGO  ALBERTINUM KSIĘGARNIA ŚW. WOJCIECHA  1948 r. str. 141 i 142. Skrótów w tekście dokonała autorka artykułu.

a.KS