Z udziałem reprezentantów środowisk kombatanckich, pocztów sztandarowych, przedstawicieli władz powiatowych i miejskich, a także służb mundurowych oraz delegacji szkół i placówek oświatowych w piątek 27 września w Szydłowcu odbyły się uroczystości upamiętniające 80 rocznicę powstania Polskiego Państwa Podziemnego.

Obchody ściśle wpisują się w harmonogram rocznic związanych z wybuchem II wojny światowej, skłaniają do refleksji i zadumy nad polskim wrześniem 1939 r., którego 80 rocznicę w tym roku obchodzimy.  

Do tej myśli, podczas uroczystości przy pomniku w Parku Niepodległości w Szydłowcu, odniósł się także ks. Marek Kucharski, szydłowiecki proboszcz, który w miejscu uświęconym krwią żołnierzy Armii Krajowej, odmówił modlitwę i przekazał wieczne przesłanie pamięci o bohaterach.

Szczególną pamięć o wydarzeniach z czasów wojny obronnej Polski 1939 r., szydłowiecka społeczność pielęgnuje każdego roku w uroczysty sposób: 1 i 7 września – na kwaterach wojennych cmentarza parafialnego, 8 września – przy pomniku bitwy pod Brakiem oraz 27 września - w rocznicę powstania Polskiego Państwa Podziemnego: w miejscach straceń żołnierzy polskiego podziemia oraz przy pomniku Tajnej Organizacji Nauczycielskiej, który powstał 5 lat temu jako wyraz pamięci o nauczycielach z Szydłowca i powiatu szydłowieckiego biorących udział w tajnym nauczaniu w latach 1939-45.  Także teraz, w rocznicę wydarzeń sprzed 80 lat, w miejscach wciąż żywej pamięci zbiorowej, oddano hołd działającym w konspiracji obrońcom ojczyzny. Przypomniano ich nazwiska i pseudonimy, choć tak wielu pozostaje bezimiennych. Na symbolicznych zbiorowych mogiłach i pomnikach, spadkobiercy obowiązku wiecznej pamięci – środowiska kombatanckie, władze samorządowe, służby mundurowe, przedstawiciele oświaty, złożyli kwiaty w biało-czerwonych barwach.

Obchody rocznicowe wydarzeń z 27 września 1939 r., niosły ze sobą zobowiązanie, aby przypomnieć o okolicznościach utworzenia pierwszych struktur Polskiego Państwa Podziemnego oraz zorganizowanego ruchu oporu w rejonie Szydłowca. Uczynił to w imieniu organizatorów uroczystości – Starosty Szydłowieckiego, Burmistrza Szydłowca i Dyrektora ZSO im. Henryka Sienkiewicza, Jerzy Bąk – przedstawiciel szydłowieckiego koła Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.

Polskie Państwo Podziemne określane jest mianem fenomenu w skali ówczesnej Europy. W czasie II wojny światowej, tylko na terenie okupowanej Polski powstały konspiracyjne struktury administracyjne i wojskowe, akceptowane przez większość społeczeństwa: podziemny parlament, sieć tajnego nauczania, przemysł zbrojeniowy i konspiracyjna armia (Służba Zwycięstwu Polski przekształcona w Związek Walki Zbrojnej, a następnie rozkazem Naczelnego Wodza w Armię Krajową).

W rejonie Szydłowca tworzenie zorganizowanego ruchu oporu rozpoczął kpr. podchorąży Kazimierz Majewski ps. „Sygnał” w ramach Służby Zwycięstwu Polski. Działały też organizacje:
- Polska Niepodległa, organizowana przez Franciszka Matlę ps. „Biały”,
- Narodowa Organizacja Wojskowa, kierowana przez kpt. NN ps. „Waldi” i Jana Ziółkowskiego ps. „Sęp”,
- Bataliony Chłopskie organizowane przez Władysława Kwietnia ps. „Krojczy” i Józefa Laskowskiego ps. „Dąb”,
- Wojskowa Organizacja Kobiet tworzona przez Bundę Majewską.

Kapral podchorąży Kazimierz Majewski ps. „Sygnał” był pierwszym komendantem Podobwodu Szydłowiec od września 1939 r. do kwietnia 1940 r. Następnymi Komendantami byli:
- kpt. Gustaw Kroll ps. „Jan” w okresie od maja 1940 r. do marca 1944 r.
- ppor. Stanisław Warchoł ps. „Kalina” od 20 marca do 3 maja 1944r.
- por. Jerzy Zaręba ps. „Zemsta” w okresie maj-czerwiec 1944 r.
- por. Krzysztof Hofman ps. „Cyprian” w okresie czerwiec- sierpień 1944r.
- por. Lesław Dworak ps. „Boruta” od 7 września 1944 r. do 19 stycznia 1945 r.
- por. Stanisław Henryk Podkowiński ps. „Ren”, „Ostrolot” pełnił funkcję zastępcy Komendanta od maja 1944 r. do września 1945 r.

W ramach Podobwodu Szydłowiec działało kilkanaście Placówek tj.: Szydłowiec, Chustki, Wałsnów, Orońsko, Krogulcza, Jastrząb, Wola Lipieniecka, Wierzbica, Dąbrówka Warszawska, Dąbrówka Zabłotnia, Kowala, Polany, Ruda Wielka, Zalesice, Mirów, Sadek, Rybianka. Oddając cześć i chwałę bohaterom Polskiego Państwa Podziemnego, którzy byli żołnierzami AK, pochodzili z Szydłowca, lub współpracowali z Placówką „Ratusz” w Szydłowcu, zostały przypomniane ich imiona, nazwiska i pseudonimy (poza wymienionymi już wcześniej) WYKAZ

Konspiracyjną walkę o niepodległość podejmowali także nauczyciele, decydując się na prowadzenie tajnej działalności oświatowej. Przypomniał o tym podczas uroczystości  Karol Kopycki, dyrektor Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Szydłowcu. Na terenie tej szkoły, od pięciu lat, znajduje się pomnik Tajnej Organizacji Nauczycielskiej, który upamiętnia nauczycieli z Szydłowca, Szydłówka, Majdowa, Chronowa, Skłób, Sadku, Wymysłowa, Chlewisk, Pawłowa, Orońska, Rogowa, Bieszkowa, Dobruta, Zdziechowa, Jastrzębia, Gąsawach Plebańskich. Sylwetki ponad czterdziestu nauczycieli, biorących udział w tajnym nauczaniu, opisane są w publikacji Pomnik TON w Szydłowcu wydanej przy okazji uroczystości odsłonięcia pomnika.